Toyuq Kəsimi Məntəqələrində Elektriksiz Sərsəmlətmə Prosesinin Effektivliyi və Halal Standartlara Uyğunluğu
Giriş
Halal qida sənayesində heyvan rifahı və kəsim prosesinin İslami qaydalara uyğunluğu önəmli əhəmiyyət daşıyır. Toyuqların kəsimdən əvvəl sərsəmlədilməsi ilə bağlı metodların düzgün tətbiqi ətin keyfiyyəti, qanın süzülməsi və heyvanın minimal əziyyət çəkməsi baxımından əhəmiyyətlidir. Elektrik cərəyanı ilə sərsəmlətmə bəzi hallarda heyvanın ölməsinə səbəb ola bilər ki, bu da halal kəsim prinsiplərinə uyğun deyil. Buna görə də bu metodu düzgün tətbiq etmək lazımdır.
Halal Kəsim Üçün Vacib Mərhələlər
1. Konveyer Sahəsinin İşıqlandırılması
Beynəlxalq təcrübələr göstərir ki, toyuqlar ultrabənövşəyi spektri görmədikləri üçün qaranlıq bir mühitdə daha sakit olurlar (Heres et al., 2015). Qaranlıqlaşdırılmış və ya mavi işıqlandırılmış mühitdə stress səviyyəsi azalır, toyuqlar rahatlayır və hətta yuxu fazasına keçə bilirlər. Yaşıl və qırmızı işıqların istifadəsi də heyvanın sakitləşməsinə kömək edir.
2. Konveyerin Tam Doldurulması
Konveyer xəttində boşluqlar olduqda, bəzi toyuqlar elektrik vannasına planlaşdırıldığından daha gec daxil olur və yüksək voltajlı cərəyanın təsirinə məruz qala bilər. Bu isə qan dövranının pozulmasına və ətin strukturunun zədələnməsinə səbəb ola bilər (Gregory, 2008). Bu problemi aradan qaldırmaq üçün konveyerin tam doldurulması tövsiyə edilir.
3. Sinə Rahatlayıcı Xətt
Toyuq sinəsində sinir uclarının yüksək konsentrasiyası olduğuna görə, fiziki təmas heyvanın sakitləşməsinə kömək edir (Broom, 2019). Buna görə də kəsim prosesindən əvvəl xüsusi dizayn edilmiş sinə rahatlayıcı xəttlərdən istifadə olunması stress səviyyəsini minimuma endirir və ətin keyfiyyətinə müsbət təsir göstərir.
4. Vannaya Daxil Olma Müddəti
Heyvanın asılmasından su vannasına daxil olmasına qədər olan müddət 20 saniyədən çox olmamalıdır. Əks halda, ağırlıq qüvvəsi nəticəsində qanadlarda və boyun nahiyəsində qan yığılması baş verir və bu da qanın tam süzülməsini çətinləşdirir (Raj & O’Callaghan, 2001). Bu isə halal kəsim standartlarına uyğun gəlmir.
5. Sərsəmlətmə Sisteminin Dizaynı
Sərsəmlətmə sistemində giriş və çıxış hissəsinin quruluşu da mühüm rol oynayır. İki əsas metod mövcuddur:
- Əyri xətt ilə giriş və çıxış: Heyvanın daha rahat hərəkət etməsinə imkan yaradır.
- Rampa vasitəsilə giriş və çıxış: Kiçik və orta müəssisələrdə geniş istifadə olunsa da, heyvanın stress yaşama ehtimalı artır.
Beynəlxalq halal sertifikatlaşdırma qurumları, xüsusilə İslam Qida və Qida Emalı Təşkilatı (IFANCA) və Halal Monitoring Authority (HMA), elektrik vannalarından istifadə edən müəssisələrin sistem dizaynına xüsusi diqqət yetirmələrini tövsiyə edir.
6. Elektrod və Su Vannası Arasındakı Məsafə
Toyuqların suya batma dərəcəsi və başın elektroda olan məsafəsi mütləq nəzarət edilməlidir. Əgər baş elektrodla planlaşdırıldığından daha yaxın təmasda olarsa, elektrik cərəyanının təsiri artaraq ətin keyfiyyətinə mənfi təsir edə bilər. Bundan əlavə, toyuqların vannaya daxil olmadan əvvəl su ilə spreylənməsi elektrik keçiriciliyini artıraraq sərsəmlətməni daha effektiv edir (Bilgili, 2009).
7. Voltaj, Amper və Tezliyin Nizamlanması
Halal kəsim müəssisələri üçün yüksək tezlikli (≥1000 Hz) elektrik vannaları tövsiyə edilir. Yüksək tezlikli sistemlər heyvan rifahına müsbət təsir göstərir, qanın süzülməsini asanlaşdırır və ətin keyfiyyətini artırır. Əgər mövcud vannada bu parametr yoxdursa, tezlik nizamlayıcı avadanlıq quraşdırılmalıdır.
Nəticə
Halal toyuq kəsimi prosesində heyvan rifahına və ətin keyfiyyətinə xüsusi diqqət yetirilməlidir. Beynəlxalq təcrübələr və elmi araşdırmalar göstərir ki, sərsəmlətmə metodlarının düzgün tətbiqi stress səviyyəsini azaldır, qanın süzülməsini yaxşılaşdırır və halal standartlara uyğunluğu təmin edir. Müasir texnologiyalardan istifadə edərək və istehsal zəncirinin hər mərhələsini diqqətlə planlaşdıraraq həm istehlakçıların, həm də halal sertifikatlaşdırma təşkilatlarının tələblərinə uyğun istehsal həyata keçirmək mümkündür.
Yusif Həkim
© Halal Ekosistem