2021-ci ildə azərbaycanlı tədqiqatçılar tərəfindən qələmə alınan bu məqalənin məqsədi, Azərbaycanda halal qida məhsullarına istehlakçı münasibətini təhlil etmək və bu münasibətə təsir göstərən əsas amilləri müəyyənləşdirməkdir. Araşdırma çərçivəsində Planlı Davranış Nəzəriyyəsi tətbiq edilmiş, subyektiv normaların, dindarlıq səviyyəsinin, halallıq sertifikatının mövcudluğunun və sağlamlıqla bağlı meyarların halal qida məhsullarına münasibətə təsiri ölçülmüşdür.
Araşdırma çərçivəsində yerli müsəlman əhaliyə anket tətbiq edilmiş, sorğu yolu ilə 636 nəfərin düşüncələri öyrənilmişdir.
Tədqiqatın nəticəsainə görə subyektiv normalar, dindarlıq səviyyəsi, halallıq sertifikatının mövcudluğu və sağlamlıqla bağlı narahatlıqlar istehlakçının Halal məhsullara münasibətinə həm iqtisadi baxımdan, həm də statistik cəhətdən əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərir. Empirik nəticələr göstərir ki, dindarlıq səviyyəsi ilə Halal qida məhsullarına münasibət arasındakı əlaqənin gücü, təkcə dindarlığın özündən asılı deyil. Bu əlaqə, əlavə olaraq yaş qrupu, cinsiyyət və Halal sertifikatının mövcudluğu kimi digər amillərdən də təsirlənir.
İstehlakçıların Halal qida məhsullarına münasibət formalaşdırarkən və satınalma qərarı verərkən hansı amillərin onları istiqamətləndirdiyini anlamaq olduqca vacibdir. Əhalisinin əksəriyyəti müsəlman olan Azərbaycan üçün Halal qida məhsullarına münasibətin öyrənilməsi, bu bazarda Halal brendinq strategiyasının hazırlanması baxımından mühüm informasiya mənbəyi ola bilər. Bu isə əhalinin halal qidaya əlçatanlığını artırmaqla onlara inancına uyğun istehlak edə bilmə imkanı tanımış olacaqdır.
Yerli bazarlarda aparılan müşahidələr göstərir ki, Halal markalı məhsullar demək olar ki, yoxdur, yəni Halal sertifikatlaşdırma böyük ölçüdə mövcud deyil. Bu isə təmin olunmamış tələbatın mövcudluğunun göstəricisidir.
Qeyd edək ki, bu araşdırma Azərbaycan bazarında Halal qida məhsullarının alınmasına münasibətə təsir edən amilləri anlamağa həsr olunmuş ilk empirik (yəni faktiki məlumat və sorğulara əsaslanan) tədqiqatdır.
Araşdırma nəticələri açıq şəkildə göstərir ki, Halal məhsullara münasibətin formalaşmasında istehlakçılar Halal sertifikatının və Halal etiketlənməsinin mövcudluğundan güclü şəkildə təsirlənirlər. İstehlakçılar Azərbaycanda Halal etiketi daşıyan məhsullara müsbət yanaşırlar.
Eyni zamanda qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə əsasən, məhsulunu Halal kimi təqdim edən və ya qablaşdırmada “Halal” etiketi istifadə edən şirkətlər müvafiq sertifikat almalıdırlar. “Halal” etiketindən istifadə hüququ verən sertifikat Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi tərəfindən təqdim edilir. AZS 731-2012 “Halal Qida üzrə Ümumi Təlimatlar” adlı dövlət sertifikatı, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatına (İƏT) bağlı İslam Ölkələri Standartlar və Metroloji İnstitutu tərəfindən verilmiş OIC/SMIIC 1:2011 sertifikatına əsaslanır. Azərbaycanda Halal etiketli məhsulları idxal edən və satan xarici şirkətlər də bu sertifikatı almaq məcburiyyətindədirlər.
Məqaləni buradan tapa bilərsiniz - https://avesis.unec.edu.az/yayin/59b8a220-8b0b-4eda-bcde-a189742f897e/determinants-of-attitudes-towards-halal-products-empirical-evidence-from-azerbaijan
© Halal Ekosistem